PRAVNO DEJSTVO ODLUKA USTAVNOG SUDA REPUBLIKE SRPSKE

Član 69 stav 1 Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske (“Službeni glasnik Republike Srpske” broj 29/94, 23/98 i 97/04)

Zakoni, drugi propisi i opšti akti koji na osnovu odluke suda prestaju da važe ne mogu se primjenjivati na odnose koji su nastali prije objavljivanja odluke suda, ako do toga dana nisu pravosnažno riješeni, slijedom čega proizilazi da iako je tužilac podnio zahtjev u vrijeme kada je odredba člana 140 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju bila na snazi, ta odredba se u konkretnoj upravnoj stvari ne može primijeniti, obzirom da postupak po zahtjevu tužioca nije pravosnažno riješen prije donošenja odluke Ustavnog suda Republike Srpske, kojom je utvrđeno da pomenuta odredba Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju nije u saglasnosti sa Ustavom Republike Srpske.

Iz obrazloženja

Osporenim aktom odbija se žalba tužioca izjavljena protiv rješenja Fonda za penzijsko i invalidsko osiguranje Republike Srpske, Filijala B.L. br. 1025069953 od 14.02.2008.godine, kojim se u stavu 1 dispozitiva tužiocu priznaje pravo na starosnu penziju počev od 29.07.2005.godine u iznosu od 163,43 KM, a u stavu 2 dispozitiva odbija zahtjev tužioca za priznavanje prava na starosnu penziju za period od 02.03.2004.godine do 28.07.2005.godine.

            Tužilac u tužbi ističe da mu je rješenjem Hrvatskog zavoda za mirovinsko osiguranje, Područna služba u Z. br. 0662190 od 07.05.2008. godine priznato pravo na srazmjerni dio starosne penzije u iznosu od 263,70 kuna mjesečno, počev od 01.11.2003.godine, koju je ostvario za penzijski staž od 6 godina i 8 dana, a da prvostepeni organ, Filijala B.L. donosi rješenje koje sadrži niz nezakonitosti koje se ogledaju u tome da mu nije priznat staž osiguranja koji se računa sa uvećanim trajanjem a koji je ostvario kao zaposlenik u preduzeću “R.” B.L., zatim da mu nije priznat “privatni staž”, iako je uplaćivao doprinose preko Opštine B.L., koje je prestao da uplaćuje 1991.godine, jer je od 1991. do 1995. godine bio učesnik u ratu, ali da mu to učešće nije priznato (zbog čega još uvijek vodi spor protiv Ministarstva rada i boračko invalidske zaštite Republike Srpske). Nadalje, smatra da prvostepeni organ u svom rješenju na nezakonit način prilikom obračuna penzije uzima prosjek plata i osnovica iz 2004.godine, iako je on prestao sa radom 1991.godine. Pored navedenog ističe i da ima 70 godina, da je u teškoj materijalnoj situaciji te da je više puta bezuspješno pokušao da ostvari svoja prava koja mu po zakonu pripadaju, pa predlaže da mu sud ta prava prizna, s tim da nije stavio određen prijedlog u odnosu na osporeni akt.              

      Sud je razmatrajući tužbu i osporeni akt po odredbama člana 30 Zakona o upravnim sporovima, („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 109/05-u daljem tekstu: ZUS), zatim odgovor tužene strane i cjelokupne spise predmetne upravne stvari, tužbu uvažio i poništio osporeni akt iz sljedećih razloga:   

Prvostepenim rješenjem, koje sa osporenim aktom čini pravno jedinstvo,  u stavu 1 dispozitiva tužiocu se priznaje pravo na starosnu penziju počev od 29.07.2005.godine u iznosu od 163,43 KM, a u stavu 2 dispozitiva odbija zahtjev tužioca za priznavanje prava na starosnu penziju za period od 02.03.2004. godine do 28.07.2005. godine. Iz obrazloženja tog rješenja proizilazi da su ispunjeni uslovi da se tužiocu prizna pravo na starosnu penziju shodno odredbama člana 233 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju-prečišćen tekst (“Službeni glasnik Republike Srpske” broj 106/05 i 20/07-u daljem tekstu Zakon o PIO-prečišćen tekst), bez izmjena i dopuna tog zakona objavljenih u “Službenom glasniku Republike Srpske” broj 33/08, pa je penzijski osnov utvrđen shodno odredbi člana 77 do 87 Zakona o PIO-prečišćen tekst i isti predstavlja prosječan iznos neto plata tužioca za period počev od 1970. godine do dana ostvarivanja prava, doveden na nivo plata u 2004. godini kao godini koja prethodi godini u kojoj je tužilac stekao pravo na penziju i iznosi 340,48 KM, pa prema ukupnom penzijskom stažu od 22 godine 3 mjeseca i 9 dana penzija je određena u visini od 48 % od penzijskog osnova i iznosi 163,43 KM. Za odluku u stavu 2 dispozitiva tog rješenja dato je obrazloženje da je neosnovan zahtjev tužioca za priznavanje prava na starosnu penziju u periodu od 02.03.2004. do 29.07.2005. godine jer je u vrijeme podnošenja zahtjeva tužioca bila na snazi odredba člana 140 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju (“Službeni glasnik Republike Srpske” broj 32/00, 40/00, 37/01, 32/02, 40/02, 47/02 i 110/03), pa kako je dana 29.07.2005.godine stupio na snagu Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju (“Službeni glasnik Republike Srpske” broj 67/05), kojim je ta odredba brisana, to je tužiocu i priznato pravo na starosnu penziju počev od 29.07.2005.godine.

            U predmetnoj upravnoj stvari nesporno je da je u vrijeme podnošenja zahtjeva tužioca tj. 01.04.2004.godine na snazi bila odredba člana 140 stav 1 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju, kojom je bilo propisano da prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja osiguraniku koji je sam obveznik plaćanja doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje i koji nije izmirio obaveze po osnovu doprinosa, pripadaju od prvog narednog dana poslije uplate svih doprinosa i izmirenja drugih obaveza koje su nastale zbog neplaćanja doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje.

Međutim, odlukom Ustavnog suda Republike Srpske broj U-103/02 od 27.02.2006.godine, objavljenoj u “Službenom glasniku Republike Srpske” broj 26/06, utvrđeno je da član 140 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju, u vrijeme važenja nije bio u saglasnosti sa Ustavom Republike Srpske. Kod takve situacije, prvostepeni, a i tuženi organ, nisu mogli odbiti zahtjev tužioca za priznavanje prava na starosnu penziju za period od 02.03.2004.godine do 28.07.2005.godine pozivajući se na odredbe člana 140 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju, obrazlažući da je ista važila u vrijeme podnošenja zahtjeva tužioca. Ovo iz razloga što je odredbom člana 69 stav 1 Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske-prečišćen tekst (“Službeni glasnik Republike Srpske” broj 54/05) propisano da zakoni, drugi propisi i opšti akti koji na osnovu odluke suda prestaju da važe i ne mogu se primjenjivati na odnose koji su nastali prije objavljivanja odluke suda, ako do toga dana nisu pravosnažno riješeni, slijedom čega proizilazi da, bez obzira što je tužilac podnio zahtjev u vrijeme kada je pomenuta odredba člana 140 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju bila na snazi, ta odredba se ne može primijeniti u konkretnoj upravnoj stvari, obzirom da postupak po zahtjevu tužioca i nije pravosnažno riješen prije donošenja pomenute odluke Ustavnog suda Republike Srpske.    

Iz navedenog proizilazi da je prilikom donošenja osporenog akta tuženi organ pogrešno primjenio materijalno pravo, pa je ostvaren razlog iz člana 10 tačka 2 ZUS-a pa se tužba tužioca uvažava i osporeni akt poništava, a na osnovu odredbe člana 31 stav 1 i 2 ZUS-a.

 (Presuda Okružnog suda u Banjoj Luci broj: 11 0 U 000 366 08 U od 24.10.2008. godine)